Aşılama (IUI)
Aşılama, sperm hücrelerinin laboratuvar şartlarında daha kaliteli hale getirilerek anne adayına transferi işlemine dayanır.
Aşılama Nedir?
Aşılama, sperm hücrelerinin laboratuvar şartlarında daha kaliteli hale getirilerek anne adayına transferi işlemine dayanır. Amaç, spermlerin yumurtaya daha yakın bir yere bırakılıp yumurtaya daha kolay ulaşmalarını sağlamaktır. Aşılama tedavisine başlanmadan önce çiftlerin normal yollardan gebe kalınması için her yolu denemeleri gerekmektedir. Çiftler korunmasız ve düzenli olarak 1 sene boyunca ilişki yaşadıktan sonra istedikleri çocuğa sahip olamazlar ise yapılan testler sonucu aşılama yöntemine geçilir. Aşılama yöntemi son derece hızlı ve basit bir yöntemdir. Tıbbın gelişmesi ve teknolojinin de ilerlemiş olmasına bağlı olarak gelişmiş katater yardımı ile ağrısız ve acısız bir işlem anne adayını beklemektedir. Babanın spermi anne adayının rahmine son derece gelişmiş katater yardımı ile verilir ve döllenmenin gerçekleşmesi beklenir.
Aşılama yönteminin uygulanması için bazı kriter ve şartlar bulunmaktadır. Erkekte sperm ve kadında da yumurta üretiminin mevcut olması gerekmektedir. Aksi halde döllenme olamayacağı için aşılama işlemi gerçekleşmez. Kısırlık tedavisi gören çiftlerin de tedavi sonuçları beklenir. Kısırlık tedavisinin yürütüldüğü aşamada da aşılama tedavisi yöntemi çiftlere uygulanmaz. Aşılama öncesi hem anne hem de baba adayında gerekli testlerin yapılmış olması da çok önemlidir. Bu testlerden görülebilecek bir olumsuzluk aşılamanın yapılıp yapılmamasını da etkilemektedir. Anne ve baba adayında herhangi bir sorun varsa ve aşılama yapılırsa tedavi sonuç vermeyecektir. Bu durum anne ve babayı psikolojik açıdan olumsuz etkilemektedir. Bu sebeplerden dolayı aşılama tedavinin kesin sonuç vermesi için, aşılama yapılmadan önceki tetkiklerin doktor tarafından yapılması gerekmektedir. Örneğin HSH (ilaçlı rahim filmi) ile anne adayının tüpleri değerlendirilmeli, normal olduğundan emin olunmalıdır.
Aşılama İşlemi Kimlere Önerilmektedir?
- Açıklanamayan infertilite durumlarında
- Sperm sayısı ve hareketliliğin normalden daha az olduğu erkeklere
- Rahim ağzı salgısında farklılık olman kadınlara
- Normal cinsel ilişkinin mümkün olmadığı çiftlere (vajinismus gibi psikolojik nedenlerden dolayı)
- Ereksiyon (penis sertleşmesi) sorunları olan erkeklere
- Sperm hücrelerinin yıkımına neden olan antikorların bulunduğu kadınlara
- Orta seviyede endometriozis görülen kadınlara
- Anatomik penis bozukluğu bulunan erkeklere
Aşılamanın başarısı başta kadının yaşı olmak üzere kısırlık süresi, tüplerin açıklığı, erkek faktörünün varlığı ve şiddetine bağlıdır. Aşılama 39 yaşın üzerinde, ciddi erkek faktörü varsa (hareketli sperm sayısının 5 milyon/mL’nin altında olduğu durumlar) ve yumurtalık rezervi düşükse başarısı sınırlı bir tedavidir ve bu durumlarda tüp bebek tedavisi tercih edilmelidir. Aşılama ile gebelik oranları %15 civarındadır. Aşılamanın en fazla 3-4 defa yapılması önerilmektedir. Gebe kalamayan çiftler tüp bebek tedavisine yönlendirilmelidir.
Aşılama Tedavi Süreci
Aşılama kararı vermeden önce çiftin her ikisinin de infertilite yani kısırlık açısından bütün tetkikleri yapılır. Eğer ovulasyon indüksiyonu (Yumurtalıkların uyarılması) yapılacaksa uygun ilaçlarla desteklenerek ve seri ultrasonografilerle yumurta hücresi gelişimi saptanır. Bu hücre ya da hücreler yeterli boyuta ulaştığında çatlatma iğnesi yapılır. İdeal olarak bu iğneden 32 – 36 saat sonra aşılamanın yapılması önerilir.
Aşılama gününden önce en az 3 gün süreyle erkek herhangi bir şekilde cinsel ilişkiye girmemiş ve boşalmamış olmalıdır. İşlem günü erkek klinikte semen örneği verir. Bunun için tercih edilmesi gereken yöntem mastürbasyondur. Elde edilen semen örneği belirli kimyasal maddelerle işlemden geçirilip hazırlandıktan sonra aşılamaya hazır hale getirilir. Kadın jinekolojik muayene pozisyonunda uzanır. Spekulum takılır, serum fizyolojik ile temizlik yapıldıktan sonra uygun katater rahim ağzından, rahim içine ilerletilir. Enjektöre çekilmiş olan semen yavaş ve dikkatli bir şekilde bu katater vasıtasıyla rahim içine verilir. Aşılama sonrası 2 hafta içinde adet görülmez ise gebelik testi yapılır.
Testin pozitif olması sonucunda uygun şekilde gebelik takiplerine başlanır. Aşılama, kısırlık (infertilite) nedenine bağlı olarak normal ilişkiye oranla % 5- 20 artış sağlayabilir. Şans uygulama sayısı arttıkça biraz daha artar. Teorik olarak bir sınır olmamakla birlikte 6 – 7 seferden fazla denenmemesinin pek faydası olmadığından gerek duyulmamaktadır. Eğer yaş faktörü ve kısırlık (İnfertilite) süresi artarsa, aşılama denenmeden bile direkt tüp bebek ve mikroenjeksiyona geçilebilir.
